Słowniczek

ASDEK

Urządzenia przeznaczone do detekcji stanów awaryjnych taboru kolejowego (DSAT). Urządzenia te wykrywają nieprawidłowości zagrażające bezpieczeństwu ruchu kolejowego, takie jak zagrzane łożyska osiowe, zakleszczone hamulce, deformacje bieżni kół oraz przekroczenia nacisków kół wywieranych przez pojazdy szynowe.


Czuwak aktywny

Urządzenie sprawdzające czujność maszynisty. Co ok. 60 sekund w kabinie zapala się lampka czuwaka. Przy braku reakcji maszynisty (w ciągu 2-3 sekund) uruchamia się sygnał dźwiękowy. Jeżeli nadal brak reakcji – wdrożone zostaje nagłe hamowanie pociągu.


Dociskanie

Manewr polegający na dojechaniu lokomotywą (lub wagonami) do zahamowanego składu/wagonu i dociśnięciu, aby możliwie było zarzucenie/zdjęcia cięgła na/z haka.


ETCS

Europejski System Sterowania Pociągiem (European Train Control System).

W skrócie – system, który odczytując parametry z balis umieszczonych w torach, przekazuje do maszynisty informacje o dozwolonej prędkości oraz momencie, w którym powinien rozpocząć hamowanie. Przy przekroczeniu prędkości lub przejechaniu semafora wskazującego sygnał „stój” wdraża hamowanie.


Licencja maszynisty

Dokument potwierdzający spełnianie przez daną osobę wymogów formalnych oraz zdrowotnych, których spełnianie jest niezbędne do wykonywania zawodu maszynisty. Licencja nie uprawnia do kierowania pojazdami trakcyjnymi. Aby dana osoba mogła kierować pojazdami trakcyjnymi, prócz licencji maszynisty, musi ona posiadać także świadectwo maszynisty.


Nastawnik jazdy

Najczęściej w formie kierownicy, coraz częściej „joysticka”. Służy do regulowania prądu podawanego na silniki, a więc sterowania ich mocą.


Rozkaz pisemny

Rozkazy pisemne są dokumentami informującymi drużyny pociągowe o zachowaniu szczególnej ostrożności podczas jazdy na szlaku, o ograniczeniu prędkości, o zezwoleniu na jazdę w szczególnych okolicznościach oraz o innych okolicznościach mających wpływ na bezpieczeństwo prowadzenia pociągu.


Semafor drogowskazowy

Semafor znajdujący się w stacji, między semaforem wjazdowym a wyjazdowym. Semafory drogowskazowe stosuje się w celu bliższego określenia drogi przebiegu pociągu, jeżeli ze względu na warunki ruchowo-torowe nie wystarczają do tego semafory wjazdowe lub wyjazdowe.


SHP – Samoczynne Hamowanie Pociągu

System zatrzymujący pociąg w razie braku reakcji maszynisty. Przy torach, w odległości 200m przed semaforem (lub tarczą ostrzegawczą) umieszczone są tzw. rezonatory. Gdy lokomotywa najedzie swoim czujnikiem na rezonator – w kabinie zapala się lampka SHP. Po ok 2-3 sekundach (gdy brak reakcji maszynisty) rozlega się sygnał dźwiękowy. Jeżeli nadal brak reakcji – po kolejnych 2-3 sekundach wdrożone zostaje hamowanie nagłe.


Sygnał zastępczy

Sygnał wyświetlany w wyjątkowych sytuacjach, gdy z jakiegoś powodu nie można wyświetlić na semaforze sygnału zezwalającego na jazdę. W takim przypadku obowiązuje jazda na widoczność, z prędkością ograniczoną do 20km/h lub 40km/h (w zależności od sytuacji). Należy dokładnie obserwować drogę przebiegu, czy na pewno zostaliśmy skierowani tam, gdzie powinniśmy oraz czy na torze nie ma żadnej przeszkody. Sygnał zastępczy pozwala (technicznie – w praktyce przed wyświetleniem tego sygnału należy najpierw dokładnie upewnić się, że tor na który będzie wysłany pociąg jest wolny) wyprawić pociąg nawet, jeżeli na danym torze stoi inny skład, stąd też konieczność zachowania szczególnej ostrożności.


Świadectwo maszynisty

Dokument uprawniający do prowadzenia pociągu lub pojazdu kolejowego, ważny jedynie na określoną w nim infrastrukturę kolejową i kategorię uprawnień. Świadectwo maszynisty wystawia przewoźnik kolejowy lub zarządca infrastruktury kolejowej, u którego jest zatrudniony (lub na którego rzecz świadczy usługi) dany maszynista.


Tarcza manewrowa

Urządzenie sygnalizacyjne stosowane w ruchu kolejowym do informowania maszynisty w czasie manewrów, w sprawie możliwości wjazdu na tor za tarczą.